Przywracamy mokradła dla przyszłych pokoleń

Słońce, upał, susza… Coraz częściej towarzyszą nam podczas letnich miesięcy.  Wysychające rzeki i jeziora, pożółkłe trawniki oraz apele aby nie podlewać ogrodów wodą z wodociągów, gdyż może jej zabraknąć. To staje się naszą codziennością. Czy zawsze tak było? Dlaczego brak wody stał się tak odczuwalny?

Kluczem są mokradła. Działają one jak gąbka. W czasie gdy wody jest dużo, chłoną ją i magazynują. Kiedy nadchodzą miesiące ubogie w opady – bagna, torfowiska, podmokłe łąki i lasy oddają zgromadzone zapasy najbliższej okolicy. Rośliny odparowują wodę, zwieszając wilgotność powietrza. W pobliżu mokradeł pojawiają się poranne mgły i rosy. Wilgoć gromadzi się także w glebie. Nic dziwnego, że sąsiedztwo takich miejsc tętni życiem.

Mokradła z lotu ptaka

Jednak nie wszyscy znają wartość bagien. Ludzie osuszają je w bardzo szybkim tempie. Przez ostatnie 50 lat zniszczyliśmy 1/3 mokradeł na świecie. Zamieniamy je w tereny uprawne, budujemy tam domy. Przyroda wokół nas nie jest już w stanie zmagazynować wody na suche miesiące. Nie ma zapasów, które można by wykorzystać latem. Sytuację pogarszają zmiany klimatu, przez które letnich opadów jest mniej niż w przeszłości.

Jednak jeszcze nie wszystko stracone! Nie musimy patrzeć bezradnie na nadciągającą suszę. Czas na odtworzenie mokradeł!

Przywrócenie terenów podmokłych do życia nie jest łatwe. Jednak nie jest też niemożliwe. Fundacja Zielonej Doliny Odry i Warty objęła swoją opieką dwa takie miejsca: nieużytkowane stawy hodowlane w okolicach Dargomyśla i zalewową łąkę nad rzeką Ilanką w Lubiechni. Z pomocą dofinansowania ze środków Programu Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu zostały tam przeprowadzone prace, dzięki którym tereny te znów mogą gromadzić wodę.

Prace ziemne tworzące przyszłe płytkie rozlewisko – zdjęcie obrazuje skalę i trudność przedsięwzięcia – pochodzi z prac nad odtworzeniem mokradeł w Żabczynie

Na stawach w Dargomyślu odtworzyliśmy ponad 1000 metrów grobli zdolnych do utrzymania wody. Wykosiliśmy trzcinę aby mogły pojawić się tam inne, różnorodne rośliny.  Utworzyliśmy płycizny przypominające nadrzeczne rozlewiska. Tak przygotowane stawy, będą przechwytywać wodę przy wysokich stanach obok płynącej Myśli. Podobne zadanie będzie pełnić łąka w Lubiechni. Tutaj również powstała grobla o długości ponad 1000 m. Choć niższa niż na stawach, skutecznie zatrzymuje wodę z rowów  melioracyjnych na łące.  Teraz zarówno woda z opadów jak i wylewającej Ilanki pozostanie tu tworząc siedlisko dla cennych, ginących gatunków ptaków. Zaplanowaliśmy tam też liczne wypłycenia, wysepki, z których będą mogły korzystać ptaki. W 3 metrowej skarpie zamieszkają zimorodki.

Stawy w Dargomyślu i łąka w Lubiechni w kolejnych latach będą działały jak gąbki magazynujące wilgoć. Znów staną się ważnym miejscem życia wielu roślin i zwierząt. Ponownie też będą pozytywnie wpływać na najbliższą okolicę, zwiększać wilgotność powietrza i gleby, łagodzić suszę i podnosić komfort życia, mieszkających w pobliżu ludzi.

Nawet małe mokradła mogą zapobiegać suszy. Na zdjęciu widać efekty działań W okolicach Lubiechni Wielkiej.

Wartość projektu „Odtwarzanie mokradeł” to 2 453 080 zł. 1 772 350,30 zł pochodzi ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego a 312 767,70 zł ze środków budżetu Państwa. Artykuł powstał ze środków projektu.

Fundusze EOG reprezentują wkład Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w tworzenie Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.
Istnieją dwa cele ogólne: ograniczenie nierówności ekonomicznych i społecznych w Europie i wzmocnienie relacji dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a 15 krajami UE z Europy Środkowej i Południowej i obszaru Morza Bałtyckiego. Trzy Państwa-Darczyńcy ściśle współpracują z UE w ramach Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG). Darczyńcy przekazali 3,3 miliarda euro
w ramach kolejnych programów funduszy w latach 1994–2014. Fundusze EOG na lata 2014–2021 wynoszą 1,55 miliarda euro.

Fundusze EOG są wspólnie finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, których wkład oparty jest na ich PKB. Kwalifikowalność do Funduszy wynika ze spełnienia kryteriów określonych w ramach Funduszu Spójności UE przeznaczonego dla państw członkowskich, w których dochód krajowy brutto na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej unijnej.