Projekt Odtwarzanie Mokradeł dobiega końca

Nasz projekt „Odtwarzanie mokradeł” zbliża się do końca. Zapraszamy więc do krótkiego podsumowania naszych działań.

Udało nam się odtworzyć dwa mokradła. Jedno z nich znajduje się w okolicach Lubiechni w Dolinie Ilanki. Stworzyliśmy tam obszar magazynujący wodę o powierzchni prawie 10 ha. Powstało zagłębienie przechwytujące wodę w mokrych okresach. Jego dno tworzą miejsca głębsze i płytsze aby powstało jak najbardziej różnorodne siedlisko. Zbiornik otoczony jest groblą, która ogranicza spływ wody. Stworzyliśmy także specjalną skarpę, w której mogą gniazdować zimorodki czy brzegówki.

Drugi obszar, który wzięliśmy pod swoją opiekę to dawne stawy rybne nad Myślą w okolicy Dargomyśla. Pierwszym działaniem tam podjętym było odtworzenie i miejscowe zabezpieczenie grobli aby stawy znów mogły magazynować wodę. Następnie usunęliśmy ok. 2,6 ha trzciny, którą zarosły zbiorniki. Dzięki temu odbudowuję się tam bardziej różnorodna roślinność. Stawy nie będą pełnić swojej pierwotnej, hodowlanej funkcji lecz stały się ostoją ptaków i innych organizmów wodnych.

W ramach projektu stworzyliśmy także specjalistyczne ogrodzenie wokół Wysp Życia. Zabezpiecza ono lęgi rybitw, śmieszek i innych ptaków zamieszkujących platformy przed norką amerykańską. Ten inwazyjny obcy gatunek potrafi w jedną noc splądrować całą kolonię. Dlatego potrzebne były aż 3 rodzaje ogrodzenia: stałe o wysokości 160 m, przenośne – podobne do stałego oraz pływające. Łącznie Wyspy Życia zabezpiecza ponad 2300 m ogrodzenia.

Bardzo ważnym elementem projektu były działania edukacyjne. Zajęcia o mokradłach przeprowadziliśmy w szkołach podstawowych w Cychrach i Górzycy. Uczniowie poznali funkcje mokradeł oraz dowiedzieli się jak bardzo różnorodne jest tam życie. Można było zobaczyć bobrowy ząb i dotknąć gniazdo remiza. Młodzież dowiedziała się także jak oni, swoimi małymi i większymi działaniami mogą chronić mokradła. 

Ostatnim działaniem, które zrealizowaliśmy w ramach tego projektu, była konferencja „ Czynna ochrona gatunków i siedlisk związanych z mokradłami – zagrożenia i wyzwania”. Odbyła się ona 19.04.2024 w Namyślinie. Otworzył ją prezes Fundacji Zielonej Doliny Odry i Warty – Piotr Chara dwiema prezentacjami. Pierwsza z nich dotyczyła Wysp Życia. Na tych platformach lęgowych od lat z sukcesem gnieżdżą się rybitwy rzeczne, śmieszki, sieweczki rzeczne a nawet ostrygojady. Piotr mówił też o trudach odtworzenia wielkoobszarowych mokradeł w dolinie Odry. Kolejnym prelegentem był Maciej Sobieraj z Fundacji Dla Klimatu i Bioróżnorodności. W swoim wystąpieniu pokazał jak zaprzestanie części działalności człowieka może wpłynąć na przyrodę. Gdy w 2022 roku awarii uległa pompa odprowadzająca wodę z polderu Czarnocin, teren obszaru Natura 2000 Łąki Skoszewskie zatętnił życiem. Na zalanych łąkach przystąpiły do lęgów takie ptaki jak rybitwa białoskrzydła, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, zausznik czy perkoz rdzawoszyi. Okazało się wtedy, że opóźnienie odwadniania polderu niezwykle pozytywnie wpływa na przyrodę. Po przerwie przyszedł czas na rozmowę o problemach a konkretnie o wpływie drapieżnych inwazyjnych gatunków obcych na nasze gatunki rodzime. Mówili o tym dr Lidia Helska – Błaszczyk z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego w Szczecinie i Ryszard Czeraszkiewicz ze Szczecińskiego Klubu Przyrodników. O zagrożeniach dla bioróżnorodności opowiadał także Arkadiusz Oleksiak z Fundacji Zielonej Doliny Odry i Warty na podstawie swoich obserwacji watahy wilków. Na koniec przyszła pora na opowieści o: czynnej ochronie rybitw czubatych Adama Janczyszyna z Grupy Badawczej Ptaków Wodnych „Kuling” oraz ochronie czynnej mew i rybitw, będących pod silną presją człowieka Marka Zarankiewicza z Fundacji Siedlisko Silesia. Ostatnim punktem programu był wyjazd w teren w pobliże Wysp Życia. Prelekcjom i wyjazdowi towarzyszyły liczne dyskucje o przyrodzie i jej ochronie. Konferencja była zwieńczeniem naszych działań. Jednak to nie w salach wykładowych widać efekty projektu a na odtworzonych mokradłach, które teraz tętnią życiem.

Wszystkie te prace zostały wykonane w ramach projektu „Odtwarzanie mokradeł” przez Fundację Zielonej Doliny Odry i Warty. Wartość projektu to 2 453 080 zł. 1 772 350,30 zł pochodzi ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego a 312 767,70 zł ze środków budżetu Państwa. Fundusze EOG reprezentują wkład Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w tworzenie Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.
Istnieją dwa cele ogólne: ograniczenie nierówności ekonomicznych i społecznych w Europie i wzmocnienie relacji dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a 15 krajami UE z Europy Środkowej i Południowej i obszaru Morza Bałtyckiego. Trzy Państwa-Darczyńcy ściśle współpracują z UE w ramach Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG). Darczyńcy przekazali 3,3 miliarda euro
w ramach kolejnych programów funduszy w latach 1994–2014. Fundusze EOG na lata 2014–2021 wynoszą 1,55 miliarda euro.

Fundusze EOG są wspólnie finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, których wkład oparty jest na ich PKB. Kwalifikowalność do Funduszy wynika ze spełnienia kryteriów określonych w ramach Funduszu Spójności UE przeznaczonego dla państw członkowskich, w których dochód krajowy brutto na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej unijnej.