„Ochrona lęgów fauny ptaków w Dolinie Odry poprzez tworzenie miejsc gniazdowych zapewniających bezpieczną inkubację i wyprowadzenie potomstwa” – fin. UE

Projekt „Ochrona lęgów fauny ptaków w Dolinie Odry poprzez tworzenie miejsc gniazdowych zapewniających bezpieczną inkubację i wyprowadzenie potomstwa”

Dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
wartość projektu: 2 427 262,84 zł
kwota dofinansowania: 2 063 172,84 zł
ramy czasowe: marzec 2017 – grudzień 2019
cel główny: Zapewnienie ochrony lęgom ginących gatunków ornitofauny poprzez tworzenie miejsc gniazdowych zapewniających bezpieczną inkubację i wyprowadzenie potomstwa.
efekty projektu: Ekologicznym rezultatem będzie poprawa efektywności lęgowej ptaków wodnych i błotnych Środkowej i Dolnej Odry. Cel zostanie osiągnięty poprzez utworzenie siedlisk lęgowych, z których zasadnicza część będzie wolna od zagrożenia utraty lęgów. Skorzystają na tym minimum cztery gatunki, które bytują w miejscach realizacji projektu lecz ich potomstwo najczęściej ginie. Mierzalnym i obiektywnym efektem realizacji projektu będą pisklęta, najlepiej w końcowej fazie rozwoju. Przy użyciu przyrządów optycznych będą one doskonale widoczne z brzegu. Atrakcyjność lęgowa nowo utworzonych siedlisk wymaga cyklicznych kontroli i w razie potrzeby prac technicznych, podejmowanych celem utrzymania jakości siedliska (np. usuwanie roślinności i wertykulacja podłoża wysp naturalnych, kontrola i bieżąca naprawa zabezpieczeń antydrapieżniczych itp.)
miejsca realizacji projektu: Gmina Cedynia, Gmina Boleszkowice, Gmina Górzyca, Gmina Słubice

Geneza projektu:

Projekt jest konsekwencją wieloletnich obserwacji powtarzających się corocznie strat w lęgach chronionych rodzimych gatunków ptaków, w tym wskazanych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Dane dotyczące sukcesu lęgowego zebrano na przełomie lat 2007-2013 przez Fundację (P. Chara, G. Sepołowicz, P. Kaczorowski) i Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze (Ł. Ławicki, S. Guenzel, itd.).

Projekt jest też konsekwencją sukcesu analogicznego projektu, zrealizowanego na mniejszą skalę w latach 2014-2016 przez wnioskodawcę.

Opis projektu:

Projekt odpowiada na istotny problem corocznych, niemal zupełnych strat w lęgach gatunków ornitofauny uznanych za ginące, wpisanych na krajowe i europejskie czerwone listy i chronione dyrektywą ptasią. Co równie istotne problem dotyczy populacji należących do najważniejszych w zachodniej połowie kraju. Owa dramatyczna sytuacja wynika ze śladowych ilości siedlisk lęgowych. Pisklęta giną tam jako ofiary inwazyjnych gatunków obcych: norki amerykańskiej i szopa pracza lub w wyniku wahań poziomu wód Odry. Projekt polega na utworzeniu systemu bezpiecznych lęgowisk zapewniających udaną inkubację i wyprowadzenie potomstwa przez minimum 4 gatunki: ostrygojady, rybitwy białoczelne, r. rzeczne i r. czarne. Pośrednio, na projekcie zyskają również inne, gniazdujące w sąsiedztwie gatunki.

W ramach projektu planujemy realizację 4 podstawowych działań (złożonych z wielu pomniejszych zadań):

1. „Pływające wyspy”. Montaż trzech, imitujących naturalne wyspy, dużych platform pływających (z przeznaczeniem jako lęgowisko rybitw rzecznych i ostrygojadów), każda o powierzchni około 100 m2 oraz dwóch mniejszych platform (z przeznaczeniem jako lęgowisko rybitw białoczelnych) o powierzchni ok. 40 m2. Będą to sprawdzone i zaawansowane konstrukcje. Wykonane z grubej blachy (5,5 mm) będą odporne mechanicznie na np. napierający lód. Blacha zostanie zabezpieczona środkiem antykorozyjnym. Analogiczne konstrukcje, używane przemyśle pracują na wodzie minimum 30 lat. Górny poziom wysp zostanie pokryty 10-15 cm warstwą żwiru. Dookoła wyspy zostanie zainstalowany „parapet” – stalowy element uniemożliwiający wtargnięcie na wyspę drapieżników lądowych. Wyspa będzie zakotwiona w czterech punktach. Instalacja odbędzie się na trzech akwenach pokopalnianych oraz jednym akwenie potorfowym. Wszystkie bezpośrednio graniczą z wodami Odry (co ma zasadnicze znaczenie dla zasiedlenia przez ptaki i powodzenia lęgów). Platofrmy zostaną zainstalowane w miejscach oznaczonych w naszym projekcie jako [P.1], [P.2], [P.3] i [P.4 * 2]. Oprócz montażu platform pływających, realizatorzy przewidzieli także prace ziemne związane z odpowiednim przygotowaniem akwenów. Oprócz platform, które zostaną zainstalowane, występują tam naturalne wyspy, które po odpowiednich modyfikacjach stanowić będą doskonałe uzupełnienie platform. Rzecz polega na odpowiednim pogłębieniu miejsc, które po obniżeniu poziomu wody mogłyby stanowić przejście na naturalne wyspy dla drapieżników. W ramach prac ziemnych zostanie wybrany materiał z dna a następnie przesypany na istniejące wyspy, w celu ich podwyższenia. Nad pracami czuwać będą opiekunowie przydzieleni konkretnym lokalizacjom. Dwie spośród czterech osób będą opiekować się lokalizacjami wolontarystycznie. Wśród obowiązków opiekunów będzie m.in. monitoring przyrodniczy i dokumentacja efektów ekologicznych, bieżący przegląd i naprawy techniczne, reagowanie na zagrożenia, pilnowanie porządku oraz prace porządkowe. Do dyspozycji będą mieli zakupione narzędzia, sprzęt optyczny, kajaki wraz z bagażnikami do ich przewożenia i przyczepkę.
2. „Maty dla bagiennych rybitw”. Montaż sześćdziesięciu trzcinowych mat pływających. Maty (wymiarach 3×3 metry i grubości około 20 cm) będą w całości wykonane z naturalnych – ulegających biodegradacji – elementów. Będą to powiązane ze sobą pęki suchych trzcin. Jako podstawę, do której wiązane będą trzciny zostanie użyty stelaż z drewna dębowego lub robiniowego. Maty będą tworzyć pływający kożuch szczątków roślinnych, których rybitwy błotne (z rodzaju Chlidonias) wiosną poszukują jako podstawę do założenia kolonii. Zostaną zainstalowane na starorzeczach i akwenach oznaczonych w naszym projekcie jako [M.1], [M.2], [M.3], [L.1], [L.2] i [P.3]. Realizatorzy projektu przygotują dwukrotnie większą ilość mat, aby pod koniec realizacji projektu wymienić te, które uległy degradacji. Stopień zużycia mat będzie na bieżąco kontrolowany przez opiekunów lokalizacji, których zadania opisano w zadaniu nr1.
3. „Odtwarzenie mokradeł”. Prace nad możliwością okresowego utrzymania wody na rozległych, nadrzecznych łąkach. Obejmą prace ziemne tworzących płytką, wielkopowierzchniową nieckę, w której będzie można okresowo (wiosną i wczesnym latem) utrzymać pożądany poziom wody. Prace obejmą także remont zastawki umożliwiającej kontrolę na poziomem wody. W ramach tego działania Fundacja zakupi grunt oznaczony [L.2] o powierzchni ok 54 ha, na którym przeprowadzi powyższe prace. Te same prace przeprowadzone zostaną na udostępnionym przez rolnika gruncie niedaleko osady Żabczyn [L.1].
4. „Bagna są piękne”. Akcja edukacyjna podnosząca świadomość o wartości nadodrzańskich mokradeł. Akcja prowadzona będzie w szkołach podstawowych i gimnazjach 7 gmin leżących wzdłuż Odry na odcinku pokrywającym obszar realizacji projektu. Będą to gminy: Słubice, Górzyca, Kostrzyn nad Odrą, Boleszkowice, Mieszkowice i Cedynia. W tych gminach znajduje się łącznie 21 SP i 9 GIM. W każdej szkole przeprowadzone zostaną dwugodzinne (h lekcyjne) zajęcia wprowadzające w tematykę problemu z grupami wskazanymi przez nauczycieli (klasy 4-6 oraz całe gimnazjum, osoby zainteresowane przyrodą, kółka przyrodnicze lub całe, wytypowane klasy lub roczniki). Następnie każda szkoła w grupie od 20 do 40 osób pojedzie na miejsce realizacji projektu (najbliższe miejscu zamieszkania – nie dalej niż 50 km), gdzie przeprowadzona zostanie druga część zajęć – zajęcia terenowe z pokazem na żywo. Materiałem edukacyjnym będą publikacje zawierające bogaty opis merytoryczny problematyki ochrony ptaków wodno-błotnych oraz lokalnych kontekstów przyrodniczych. Jednocześnie znajdą się tam zaproponowane konspekty zajęć, do wykorzystania przez nauczycieli przyrody/biologii. Aby uczniowie mogli dobrze poznać ptaki przygotowane zostaną zestawy pokazowe rzeźb chronionych w projekcie ptaków.

Wszystkie działania są nam znane i przyniosły już sukcesy (dysponujemy dokumentacją  foto i wideo). Do realizacji powyższych zadań pozyskaliśmy znaczących partnerów – Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecińskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o., Minerały Sp. z o.o., Ekologiczne Gospodarstwo Rolne w Żabczynie, Gmina Cedynia, Gmina Górzyca, Gmina Boleszkowice, Fundacja Dziupla Inicjatyw Przyrodniczych

Zakres geograficzny projektu:

Informacje dodatkowe:

• informacja o funkcjonowaniu mechanizmu umożliwiającego sygnalizowanie o potencjalnych nieprawidłowościach lub nadużyciach finansowych, tj. opracowanego i udostępnionego przez IZ narzędzia informatycznego umożliwiającego przekazanie informacji o podejrzeniu wystąpienia nieprawidłowości lub nadużycia finansowego: LINK DO STRONY IW