Utrzymanie bezpieczeństwa lęgowego nadodrzańskich populacji ptaków siewkowych oraz odtwarzanie ginących siedlisk podmokłych

Utrzymanie bezpieczeństwa lęgowego nadodrzańskich populacji ptaków siewkowych oraz odtwarzanie ginących siedlisk podmokłych to tytuł naszego nowego projektu, który otrzymał wsparcie finansowego z Unii Europejskiej

Projekt składa się z następujących działań:

1. Wymiana sześciu pływających wysp lęgowych (o pow. od 50 do 100 m2), zwanych Wyspami Życia. Od 2014 roku Fundacja jest opiekunem 8 wielkopowierzchniowych (od 50 do 100 m2 każda) platform lęgowych. Zainstalowano je jako próbę ratunku dla populacji kilku gatunków nadodrzańskiej ornitofauny (rybitw rzecznych, r. białoczelnych, ostrygojadów, sieweczek rzecznych). Gatunki te na omawianym obszarze, do roku 2014, mimo corocznych prób przez dekadę traciły całe potomstwo. Powodem było głównie drapieżnictwo inwazyjnych gatunków obcych: norki amerykańskiej a później szopa pracza. Instalacja platform okazała się być wybawieniem. Wynikiem zabezpieczenia przed drapieżnictwem (konstrukcja uniemożliwia wtargnięcie ssakom) w latach 2015 – 2023 z platform lęgowych odleciało ponad 3 tysiące piskląt wspomnianych gatunków plus pośrednio na ochronie parasolowej (dużych kolonii lęgowych rybitw z wysp pływających) korzystały kolejne gatunki siewkowych i blaszkodziobych. Jednak dekada doświadczeń pokazała, że trwałość obecnie funkcjonujących Wysp Życia jest zagrożona, utrzymanie bieżącego funkcjonowania stało się tak kłopotliwe technicznie, że stoi na granicy możliwości organizacji. Jako metalowe, narażone korozję i tym samym podatne na przecieki aż w sześciu przypadkach wymagały przeprowadzenia karkołomnych operacji wypompowywania wody ze swego wnętrza (przerzucenia piasku, demontażu wierzchniej części, mozolnego pompowania, szukania źródła przecieku – co nie zawsze się udawało skazując na powtarzalność tych prac – i prowizorycznego montażu, w czym bardzo utrudniał fakt, że prace te odbywały się z dala od brzegu, na pełnej wodzie). Rozwiązanie problemu podsuwa rozwój technologii pływających pomostów w rzecznych portach czy też jako wyporna podstawa po technologię tzw. „pływających domów”. Konstrukcja ta jest bardzo trwała (beton B55), w praktyce niemal niezniszczalna. Wizyta u producenta potwierdziła, że wykorzystanie tej technologii jako Wysp Życia jest w pełni wykonalne. Zastosowanie tej technologii rozwiązałoby wszystkie zdiagnozowane problemy z ich utrzymaniem, zapewnieniem trwałości. Stąd wniosek o wsparcie wymiany na ten typ konstrukcji. Wyspy znajdują się na akwenach pokopalnianych: w Bielinku, w Chlewicach i Kaleńsku.

2. Odtwarzanie mokradeł i tworzenie bezpiecznych siedlisk lęgowych. Jako próbę przeciwdziałania zanikowi mokradeł (skutkom zmian klimatu) Fundacja w ciągu ostatniej dekady przeprowadziła w czterech miejscach prace ziemne zwieńczone udanym odtworzeniem siedlisk podmokłych: płytkich całorocznych lub okresowych rozlewisk. Fundacja posiada grunt o powierzchni 5,5 ha (Dargomyśl), gdzie warunki przyrodnicze i techniczne umożliwiają przywrócenie naturalnego obiegu wody zatrzymaniem sztucznego odwodnienia. Powstanie w ten sposób naturalna mozaika płytkich rozlewisk w środowisku prześwietlonego nadrzecznego olsu porzeczkowego Ribo nigri-Alnetum. Prace ziemne objęłyby zniwelowanie przyujściowych fragmentów dwunastu rowów melioracyjnych.

3. Usypanie wyspy lęgowej o pow. 200 m2 w centralnej części największego stawu o nazwie Barcie oraz utworzenie stanowisk lęgowych dla gatunków kolonijnych, gniazdujących na pływającym kożuchu roślin tego akwenu.

4. Kontynuacja czynnej ochrony rybitwy czarnej, gągoła, tracza i ohara poprzez wykładanie platform lęgowych w miejscach, gdzie trudno jest dotrzeć drapieżnym ssakom (Siekierki) oraz poprzez instalację 54 budek lęgowych;

5. Utworzenie skarp lęgowych dla żołn i brzegówek (Bielinek, Ognica, Golice) – obserwujemy tam naloty po kilkaset osobników i mamy już pierwsze sukcesy w ich gniazdowaniu właśnie w specjalnie przygotowanych stanowiskach.

6. W ramach projektu zamierzamy nabyć specjalnie zaprojektowane mobilne ogrodzenia antydrapieżnicze do zabezpieczania lęgowisk przed presją ssaków (zwłaszcza szopa i norki amerykańskiej) głównie: czajek, krwawodziobów, kszyków, rybitw białoczelnych i miejsc odchowania ostrygojadów.

7. Kampania informacyjno-edukacyjna.

Grupy docelowe:

Projekt jest skierowany do ochrony ginących gatunków ornitofauny wodnej i błotnej. Wszystkie objęte pomocą gatunki przeżywają w zachodniej Polsce dramat bardzo niskiego sukcesu lęgowego. Wszystkie gatunki są objęte całkowitą ochroną gatunkową, część z nich, oznaczona przypiskiem „DP” to gatunki wymienione w „Dyrektywie Ptasiej”. Ponadto wymienione w Czerwonej Liście Ptaków Polski: EN – zagrożony wyginięciem, VU – narażony na wyginięcie, NT – bliskie zagrożenia. Są to: ostrygojad VU, rybitwa białoczelna DP, VU, rybitwa rzeczna DP, rybitwa czarna DP, VU, czajka EN, krwawodziób NT, śmieszka, sieweczka rzeczna, żołna.

Działania edukacyjne i informacyjne skierowane są do lokalnej społeczności, w tym decydentów związanych z wydawaniem zarządzeń bezpośrednio wpływających na ochronę ww gatunków oraz do dzieci i młodzieży szkolnej – przyszłego pokolenia, które wpływać będzie bezpośrednio na stan zachowania przyrody.

Cele projektu i jego efeky

Cel główny to zwiększenie bezpieczeństwa lęgowego poprzez rozwój i modernizację stosowanych rozwiązań (wymiana 6 wysp, 200 platform, 200m2 wyspy naturalnej, 3 skarpy) oraz odtworzenie ginących siedlisk podmokłych (5ha) i utrzymanie ciągłości działań co najmniej do 2027 roku.

Cele szczegółowe to:

Zapewnienie trwałości funkcjonowania sześciu pływających wysp lęgowych (o pow. od 50 do 100 m2), zwanych Wyspami Życia poprzez ich wymianę;
Odtworzenie (przywrócenie zdolności do retencjonowania wody) siedliska podmokłego poprzez powstrzymanie sztucznego odwodnienia na powierzchni 5 ha olsu porzeczkowego
Utworzenie nowego siedliska lęgowego w postaci usypania wyspy o pow 200 m2 w centralnej części nieużytkowanego stawu rybnego
Zwiększenie ochrony czynnej rybitwy czarnej poprzez zlecenie wykonania 200 platform lęgowych i coroczne wykładanie w miejscach o niskiej presji drapieżnych ssaków
Utworzenie nowych miejsc lęgowych dla żołn i brzegówek poprzez usypanie 3 skarp o minimum 10 metrów długości każda
Ograniczenie skutków presji drapieżników (zwłaszcza szopa i norki amerykańskiej) na ochraniane miejsca lęgowe (czajek, krwawodziobów, kszyków, rybitw białoczelnych i miejsc odchowania ostrygojadów) poprzez zakup 400 mb specjalnie zaprojektowanego mobilnego ogrodzenia antydrapieżniczego.
Zwiększenie świadomości społecznej znaczenia mokradeł i ochrony czynnej ochranianych w projekcie gatunków poprzez realizację kampanii edukacyjno-promocyjnej.

Wartość projektu (całkowity koszt projektu)

2 895 936,48 zł

Wysokość wkładu Funduszy Europejskich

2 461 546,01 zł

#FunduszeUE

#FunduszeEuropejskie

Umowa nr FENX.01.05-IW.01-0006/24 podpisana dnia 31.10.2024

ZGŁASZANIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI:

Instytucja Zarządzająca Programem Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS), przywiązuje szczególną wagę do zapewnienia realizacji projektów w sposób:

etyczny,
jawny,
przejrzysty.

Wychodząc temu naprzeciw udostępniamy proste narzędzie do zgłaszania wszelkich nieprawidłowości dotyczących projektów w programie FEnIKS.

Przekazywane sygnały o nieprawidłowościach pozwolą na wprowadzenie odpowiednich środków zaradczych oraz przyczynią się do zapewnienia najwyższych standardów realizacji projektów.

W celu zgłoszenia nieprawidłowości należy:

skorzystać z formularza
wysłać wiadomość na adres e-mail: naduzycia.feniks@mfipr.gov.pl lub rownosc.feniks@mfipr.gov.pl

Co można zgłaszać?

Podejrzenia nieprawidłowości, które dotyczą przedstawicieli instytucji wdrażających Program lub podmiotów realizujących i wykonujących projekty (np. Beneficjentów, Wykonawców).

Czy można przekazać zgłoszenie anonimowo?

Oczywiście istnieje taka możliwość. Takie zgłoszenia również są rozpatrywane. Niemniej w przypadku zgłoszeń, które będą niepełne i nie będzie możliwości kontaktu z osobą dokonującą zgłoszenia w celu uzupełnienia informacji, istnieje ryzyko, że takie zgłoszenie nie będzie mogło zostać wyjaśnione.

W przypadku wyrażenia chęci pozostania anonimowym przez osobę dokonującą zgłoszenia za pośrednictwem poczty elektronicznej, dokonywana będzie pełna anonimizacja zgłoszenia (ze zgłoszenia usunięte zostaną dane osobowe zgłaszającego i inne cechy pozwalające na identyfikację jego tożsamości) przed jej ewentualnym przekazaniem w celu wyjaśnienia sprawy.

Zasady, jakimi kierujemy się przy rozpatrywaniu przekazanych zgłoszeń:

Każde zgłoszenie podlega ochronie przed udostępnieniem osobom nieuprawnionym. Informacje objęte zgłoszeniem, umożliwiające identyfikację osoby dokonującej zgłoszenie, będą chronione zarówno na etapie wyjaśniania sprawy, podczas prowadzenia ewentualnych działań zapobiegawczych, jak również w przyszłości i udostępniane wyłącznie uprawnionym urzędnikom oraz funkcjonariuszom odpowiednich służb.

Wszelkie zgłoszenia będą skrupulatnie rozpatrywane zgodnie z wewnętrznymi procedurami Instytucji Zarządzającej FEnIKS oraz przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

Zgłaszanie nieprawidłowości – Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej